یادی از میرزا حسن رشدیه؛ پایه گذار مدارس نوین در ایران

عصر ایران؛ مهرداد خدیر- زادروز میرزا حسن رشدیه فرصتی است تا از پایه گذار مدارس نوین در ایران یاد شود. 13 یا 14 تیر 1230 خورشیدی میرزا حسن تبریزی در تبریز دیده به جهان گشود و 36 سال بعد که اولین مدرسۀ نوین ایران را در محلۀ ششگلان تبریز بنا نهاد، به «رشدیه» شهرت داشت و چه اسم با مسمایی چون تمام عمر خود را صرف سامان دهی فرآیند رشد فرزندان این سرزمین کرد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

با این که با فروش املاک شخصی و کسب اجازه از علمای نجف، مسجد شیخ الاسلام تبریز را به مدرسه تبدیل کرده بود ولی این اقدام او با واکنش های منفی رو به رو شد و حتی در حمله به مدرسه یکی از محصلین جان خود را از دست داد و دریافت که در این مسیر دشواری های بسیار پیش رو دارد.

او که ابتدا قصد داشت به نجف برود و دروس قدیمه را بخواند وقتی در روزنامه ای خواند که از هر هزار ایرانی تنها 10 نفر باسوادند، مأموریت خود را دریافت و احساس کرد نیاز ایران بیش از هر موضوع دیگر تعلیم و تربیت و انتقال دانش های نوین است.

به بیروت و استانبول رفت و با شیوه های جدید آموزش به کودکان و نوجوانان، آشنا شد و در بازگشت اولین مدرسه از این نوع را در تبریز پایه گذاشت اما پس از اتفاقی که افتاد ناگزیر از ترک ایران شد.

چندی بعد میرزا علی امین الدوله به والی گری آذربایجان رسید و از رشدیه خواست بازگردد و رؤیای خود را ادامه دهد. او هم بازگشت و مدرسۀ بزرگی در تبریز گشود و محصلانی را با شیوه های نو آموزش داد اما وقتی امین الدوله را از والی گری کنار گذاشتند، بار دیگر عرصه بر رشدیه هم تنگ شد.

این تصور که علم جدید به قصد کنار زدن مذهب به صحنه آمده مثل مخالفت های دیگر با امور مدرن و بدبینی به هر تغییر در جامعۀ سنتی قابل ارزیابی است اما او راه را گشوده بود و وقتی در اجرا دچار مشکل شد به نوشتن کتاب و انتشار نشریه روی آورد و از جمله می توان به روزنامه های «مکتب» و «طهران» اشاره کرد و آثاری از این قرار: بدایه التعلیم، هدایه التعلیم، نهایه التعلیم، تنبیه الغافلین و ارشاد الطالبین که جملگی دربارۀ تعلیم و تربیت است.

میرزا حسن رشدیه دیر دریافت که جلب حمایت نیروهای نواندیش مذهبی که تعارضی نمی بینند از حساسیت ها کم می کند و با این حال پایان عمر را در قم گذراند تا دست مخالفان به او نرسد و گمان نرود از دایرۀ دین داران خارج شده است. سن او اما بالا رفته بود و در فضای پرآشوب پس از اشغال و جنگ جهانی دوم در سال 1324 در قم درگذشت.

چند سال پیش به همت مجلۀ بخارا شبی به یاد رشدیه برگزار شد و یکی از سخنرانان آیت الله محق داماد روحانی نواندیش و نوادۀ بانی حوزۀ علیمۀ قم بود و گفت:|« وقتی این بزرگوار برتأسیس مدارس به نحو جدید اصرار می ورزید مکتب خانه ها دیدند دکان شان تعطیل می شود از هردری برای مخالفت وی قیام می کردند. مهم ترین حربه آنان هم چماق تکفیر بود . نخست اورا کافر معرفی می کردند وسپس می ریختند ومدرسه اورا خراب می کردند.

جالب است که چند شب قبل یکی از دوستان که سابقا با یکی از انجمن های مذهبی همکاری داشت به من زنگ زد وگفت شنیده ام که شما می خواهید برای مرحوم رشدیه سخن بگویید، چنین است‌؟ گفتم آری‌. گفت درجریان باشید که ایشان ازلی بوده اند! گفتم شگفتا که حدود صدسال از مرگ این مرد می گذرد، این آقایان که دنبال بابی وبهائی می‌گردند وگوئی وقتی بازارشان کساد می‌شود اگر کسی گیر نیاورند ،گوئی بهائی می‌سازند و از این رهگذر مهم‌ترین خدمت را به آمار آنان می کنند. نمی‌دانند که این شیخ مرحوم سرانجام رحل اقامت در قم افکند ودر پرتو حمایت مرجع تقلید زمان یعنی حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی قرارگرفت.

ایشان درسال 1324 شمسی وقتی فوت کرد علمای قم برجنازه ایشان نماز گزاردند وبا احترام در قبرستانی که به نام قبرستان شیخ عبدالکریم حائری معروف است مدفون شد. ولی این آقایان هنوز هم به اتهاماتی که مکتب خانه داران برای وی جعل کرده بودند دست می یازند؟! گواه شاهد صادق درآستین باشد .همین مجموعه ای که امروز به دست شما می رسد حاوی چند رساله در اصول عقائد برای کودکان است .ببینید چقدر ساده وزیبا اصول عقائد را بیان کرده وتشیع اثنی عشری را به کودکان آموزش داده است.»

او زاده و بالیدۀ تبریز بود اما به همۀ ایران و همۀ فرزندان می اندیشید و آموزش نوین و آنچه را که وظیفۀ خود می دانست در تبریز و تهران ادامه داد و تعارضی میان دین داری و آموزش و پرورش نمی دید و البته نبود تا ببیند 55 سال بعد از مرگ او آموزش و پرورش مدرن ایران در دوران جمهوری اسلامی و حاکمیت دینی ادامه یافت و مانند بسیاری از مفاهیم دیگر که در ابتدا نامتجانس می نمودند به هم زیستی روی آوردند.

زاد روز میرزا حسن رشدیه - پایه گذار مدارس نوین در ایران- فرصت و ضرورتی برای این این یادآوری هم هست که اکنون مدارس ایران از دایرۀ پیشرفت و مهارت آموزی های مورد نیاز توسعه و اقتضائات دنیای دیجیتال و دیگرگون شده با انقلاب هوش، به دور افتاده و به جای تربیت برای زیست اجتماعی همه در حال پرورش بچه ها برای رفتن به رینگ مسابقۀ کنکورند و اگر رشدیه دوباره چشم باز کند شاید در ابتدا از گسترش مدارس مدرن و نوین در ذیل حکومت ایدیولوژیک شگفت زده شود و به انبوه محصلان که بخش قابل توجهی از جمعیت کشور را تشکیل می دهند ببالد اما از خروجی و فرجام دورۀ 6 سالۀ دوم به جز بخشی که برای دانشگاه پرورش یافته اند، نیز مبهوت شود.

کارشناسان معتقدند هر قدر 6 سال اول مدارس در ایران کاربردی است و بچه ها را با زبان پارسی و خط آن و شیوۀ نوشتن و حساب و کتاب و جغرافیا و مانند آن خصوصا هم نسلان و هم سن وسال ها آشنا می کند اما در 6 سال دوم مدام اضطراب کنکور و رشته و شغل در آینده را به جان آنان می اندازد تا چنانچه به دانشگاه راه نیافتند یا سهم آنان رشته های مرغوب نبود احساس سرخوردگی و شکست کنند و به تعبیری در سال هایی به دستگاه چرخ گوشت یا تبدیل بچه های متنوع به موجودات شبیه به هم و قالبی تبدیل شده است.

در زادروز میرزا حسن رشدیه جا دارد بار دیگر بر ضرورت تمرکز بر فرآیند «رشد» بچه ها و بازگشت به اهداف نخستین تأکید شود.

اگر وزیر آموزش و پرورش هم در کنار سخنان کلی و وعده هایی که در واقع سازمان برنامه و بودجه باید انجام دهد و شعارهایی که همۀ اسلاف او بر زبان می آوردند نیز دو کلمه از رشدیه بگوید، بد نیست.

------------------------------

بیشتر بخوانید:

لینک کوتاه: asriran.com/0035T8

منبع: عصر ایران

کلیدواژه: میرزا حسن رشدیه بچه ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۵۱۳۲۷۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

پایان رنج بیش از ۱۰۰ دانش‌آموز عشایر/ حوزه‌های امتحان کهگیلویه و بویراحمد افزایش یافت

سرپرست آموزش و پرورش عشایر کهگیلویه و بویراحمد گفت: مجوز برگزاری امتحان نهایی متوسطه در سه آموزشگاه استان اخذ شد.

به گزارش خبرگزاری ایمنا از کهگیلویه و بویراحمد، علی رحیم امروز _یکشنبه شانزدهم اردیبهشت_ در گفت‌وگو با خبرنگاران اظهار کرد: ۴ درصد جمعیت دانش‌آموزان کهگیلویه و بویراحمد یعنی ۳۷۱۱ دانش‌آموز را، دانش‌آموزان عشایری تشکیل می‌دهند.

وی افزود: مناطق عشایری گچساران، زیلایی، پشت کوه جلیل و عشایر استان‌های بوشهر، فارس، چهارمحال‌وبختیاری و اصفهان زیر پوشش مدارس عشایری استان کهگیلویه و بویراحمد قرار دارند.

رئیس آموزش و پرورش کهگیلویه و بویراحمد گفت: بیش از ۵۳۰ نفر نیروی آموزشی و اداری کار آموزش ۳۷۱۱ دانش‌آموز عشایر را در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ برعهده دارند.

وی تصریح کرد: با پیگیری‌های صورت گرفته امتحانات نهایی پایه متوسطه سال جاری برای نخستین‌بار در مدارس عشایری دخترانه سرآبتاوه، شهید اندرخورپوله و سیدالشهدای چهارتخته برگزار می‌شود.

رحیمی خاطرنشان کرد: پیش از این امتحانات پایان سال تحصیلی مقطع متوسطه در مدارس امام «محمد باقر موشمی، امام هادی برد پهن، نخبگان گنجه‌ای و امام علی پهون» برگزار می‌شد.

وی افزود: دانش‌آموزان پایه‌های دهم، یازدهم و دوازدهم کهگیلویه و بویراحمد در صورت اخذ نشدن این مجوز باید کیلومترها راه سخت‌گذر را با خودرو یا موتور سیکلت برای شرکت در این آزمون می‌پیمودند.

رئیس آموزش و پرورش عشایر کهگیلویه و بویراحمد گفت: ۱۲۰ دانش‌آموز در چهار حوزه امتحانی مذکور، افزون بر خطرات جاده‌ای هزینه‌های زیادی را برای طی مسیرهای سخت گذر می‌پرداختند.

وی تصریح کرد: آزمون نهایی پایه‌های دهم، یازدهم و دوازدهم برای دانش‌آموزان استان در هفت حوزه برگزار می‌شود.

رحیمی خاطرنشان کرد: دانش‌آموزان مقطع ابتدایی عشایر به‌صورت ثابت، نیمه‌ثابت و سیار زیر پوشش آموزش‌های تحصیلی این اداره کل قرار گرفته‌اند.

کد خبر 750721